Łączna liczba wyświetleń

niedziela, 27 listopada 2011

Germinal Emil Zola - naturalizm w czystej postaci

Po przeczytaniu Wszystko dla pań nabrałam wielkiej ochoty na czytanie Zoli. Niestety w mojej bibliotece nie mogłam dostać takich książek jak: Brzuch Paryża, Nana, czy Kartka miłości. Chcąc nie chcąc wzięłam Germinal. Domyślając się treści z opisu fabuły szczerze przyznam, iż nie sądziłam, że lektura wywrze na mnie większe wrażenie. Górnicze osiedle gdzieś na francuskiej prowincji, bieda, nędza, walka o przetrwanie z dnia na dzień. Nie jest to temat, który zapowiadałby miłą, relaksującą lekturę. 
Tymczasem Germinal Zoli okazał się książką, której lektury nie zapomnę. Czytając ją odczuwałam podobne emocje, jak podczas czytania Nędzników Hugo, a to w moich ustach największy dla autora komplement, gdyż Hugo jest jednym z moich ulubionych autorów. 
Jest koniec XIX wieku. Do małego górniczego miasteczka Montsou przybywa bezrobotny maszynista Stefan. Stefan jest młody, silny i zapalczywy. Kiedy dostaje pracę w kopalni, w pierwszej chwili ma wrażenie, iż złapał pana Boga za nogi. Radość jest jednak krótkotrwała. W miarę poznawania warunków pracy i płacy Stefan przeżywa coraz większe rozczarowanie nie tylko pracą, ale także sobą i swoimi towarzyszami niedoli. Nieludzkie warunki pracy pod ziemią przy wynagrodzeniu, które nie pozwala na zapewnienie wyżywienia rodzinie, mimo, iż pracują nawet starcy i dzieci, powodują, że życie mieszkańców osady staje się wegetacją; ciężka ponad siły praca, spotkania w knajpie przy kieliszku i seks. Tam, gdzie jest bieda, tam rodzi się dużo dzieci, a wiek rozpoczęcia inicjacji seksualnej jest coraz niższy. 
Poznajemy życie codzienne górników i ich zwyczaje. Wielopokoleniowe rodziny żyją często w jednej izbie, a każdy członek rodziny ma swoje zadania do spełnienia. Życie tutaj jest bezwzględne w swym okrucieństwie. Nikt nie rozczula się nad chorobą, czy kalectwem, nie pracujesz, to nie jesz. Kiedy dziecko umiera trudno powiedzieć, czy matka rozpacza, czy raczej cieszy się, iż odpada jej jedna gęba do nakarmienia. Najważniejszy w rodzinie jest ten, który zarabia najwięcej, to jemu przypada w udziale kawałek mięsa w zupie i większa porcja chleba do pracy. Zupa z brukwi, wczorajszy ziemniak i kromka chleba to codzienne pożywienie górników i ich rodzin. Kimś ważnym w rodzinie jest dziadek, ale tylko tak długo, jak istnieje nadzieja, że otrzyma „emeryturę”. Kobiety są własnością mężczyzn, bo one nie zarabiają lub zarabiają dużo mniej. Sprzedawanie się kobiet nie jest tutaj niczym nagannym i często dzieje się za przyzwoleniem mężów, ojców lub matek. 

Z drugiej strony Zola ukazuje życie pracodawców. Jest to życie w dostatku i luksusach; dwory, obfitujące we wszelkiego rodzaju bogactwa i przyjęcia, na których stoły uginają się od jadła (bażanty, trufle, kuropatwy). Choć środowisko pracodawców, akcjonariuszy i kierowników kopalń jest bardziej zróżnicowane niż społeczność górników. Deneulin, właściciel kopalni, jest człowiekiem kompetentnym i pracowitym, cieszy się pewnego rodzaju szacunkiem robotników. Dyrektor Hennebeau to bezwzględny karierowicz, traktujący robotników jako ludzi gorszych od siebie, niemal barbarzyńców. Rodzina Gregoire to zamknięci we własnym świecie ludzie żyjący z tego, co odziedziczyli, żal im nędzy robotników, uważają jednak, iż sami są sobie winni.
Powieść Zoli pozbawiona jest upiększeń, jest naturalistyczna, momentami szokująca. Opis pastwienia się nad zwłokami sklepikarza napawa obrzydzeniem. Bohaterowie budzą współczucie, ale też grozę i przerażenie. Można współczuć górnikom, a jednocześnie ich postawy, ich filozofia życiowa, ich okrucieństwo sprawiają, że stają się oni dla nas odpychający. Ale z drugiej strony, czy tak podłe warunki egzystencji nie stanowią usprawiedliwienia dla okrucieństwa. 
Książka moim zdaniem w sposób mistrzowski ukazuje, do czego może doprowadzić człowieka skrajna nędza, głód i brak świadomości (wykształcenia). 
Mimo naturalistycznej brzydoty ludzkich zachowań i posępnego klimatu niesie ona jakieś optymistyczne przesłanie. Jakie? Zachęcam do przeczytania, bo ilu czytelników tyle odpowiedzi. 
Germinal to powieść wielopłaszczyznowa. Dla mnie to też książka o upadku idei, o samotności przywódców, a także o ludzkich charakterach, które ulegają wypaczeniom nie tylko w obliczu klęski, ale również, a może przede wszystkim w obliczu społecznego awansu (Chaval, Stefan).
Nie spodziewałam się, iż książka tak mi się spodoba. To kolejny argument na to, iż nie należy oceniać po pozorach.

12 komentarzy:

  1. Skoro lubisz Hugo, to nie miała prawa Ci się nie spodobać:) Koniecznie poszukaj innych powieści Zoli.

    OdpowiedzUsuń
  2. No cóż, Zola miał sporo racji. opis mocno się kojarzy z upodleniem ekonomicznym, jakie zafundowano ludziom w państwach komunistycznych,. jak ktos nei ma co do garnka włożyć, to nei myśli wtedy o niczym innym poza biologicznym przetrwaniem...

    OdpowiedzUsuń
  3. Nie czytałam tej książki, ale bardzo lubię Hugo, więc jak pisze pierwszy komentator też powinnam przeczytać Zolę. Magda

    OdpowiedzUsuń
  4. Wg mnie to jedna z najlepszych pozycji książkowych. Dosyć mocno przeżyłam losy bohaterów.
    Polecam również Nanę, świetna książka o kurtyzanie.
    Sara-Maria

    OdpowiedzUsuń
  5. @Zacofany w lekturze - nie omieszkam. Jeśli kolejne podejście w bibliotece okaże się fiaskiem będę szukać w internecie.
    @Iza - aż ciśnie się na usta, jak ludzie ludziom mogli zgotować taki los (choć powiedzenie to dotyczy ludobójstwa, to w pewnym sensie los, jaki zgotowano tym biedakom prowadził do ich zagłady tyle, że rozciągniętej w czasie.
    @Magdo- podobnie jak Zacofany w lekturze polecam
    @Saro-Mario na pewno sięgnę po Nanę. Początkowo nie miałam takiego zamiaru, teraz jednak spróbuję się i z Naną.

    OdpowiedzUsuń
  6. W liceum zaczytywałam się w literaturze francuskiej - Zola, Balzac, Maupassant, Stendhal, Dumas, Hugo - to byli moi ulubieni pisarze :) Planuję powrócić do dawnych lektur - bo wiele z nich udało mi się skompletować i sprawdzić, czy obecnie również zrobią na mnie takie wrażenie.
    Regularnie wracam tylko do "Wszystko dla pań" Zoli - zaskakująco współczesna książka. I jedna z nielicznych naturalistycznych, które podobają się moim wrażliwym znajomym :)

    OdpowiedzUsuń
  7. @j.szern a zatem ciekawa jestem opinii dotyczącej powrotów. Ja czytałam troszkę, ale mam wrażenie, że teraz po latach odkrywam ich na nowo (poza Maupassantem, którego nie czytałam, albo czytałam i o tym zapomniałam :()

    OdpowiedzUsuń
  8. Ja także po przeczytaniu "Wszystko dla pań" zechciałam bliżej przyznać się Zoli. Podobnie jak Ty byłam zawiedziona asortymentem w bibliotece - wydawało mi się, że akurat takich pozycji nie powinno w niej zabraknąć, a jednak... Ku mojej wielkiej radości okazało się, że bardzo dużo jest w Internecie e-booków Zoli :-) Więc już zaopatrzona jestem, czekam tylko teraz na właściwy moment na zaczęcie lektury. A swoja recenzją mnie bardzo zachęciłaś.

    OdpowiedzUsuń
  9. @Karolina ebooków rzeczywiście troszkę jest w bibliotece internetowej. Tylko na razie nie mam czytnika, a czytanie w kompuyterze- jeszcze brak czasu

    OdpowiedzUsuń
  10. Skojarzyło mi się z książką "Król węgiel", ta sama tematyka, tylko kontynent inny.

    OdpowiedzUsuń
  11. @Agnes nie znam Król węgiel, aczkolwiek tytuł daje pole do skojarzeń

    OdpowiedzUsuń

Jestem bardzo rada z każdego komentarza, ale nie będę tolerować komentarzy agresywnych, wulgarnych, czy obrażających moich gości (innych komentatorów).