Pieta Florencka Michała Anioła

Pisałam o niej nie raz, ale cóż z tego, skoro jest jedną z moich ulubionych rzeźb mojego ukochanego M.A. będę sobie o niej pisać ilekroć najdzie mnie taka ochota.

Piszę o tym, co kocham, piszę, o tym, co jest moją pasją, mimo, iż zdaję sobie sprawę z tego, że nie mam ani wiedzy odpowiedniej ku temu, ani predyspozycji. Nie jestem z wykształcenia ani polonistką, ani historykiem sztuki więc moja pisanina nosi znamiona grafomanii, czemu daję wyraz w nazwie swojego bloga (poprzedniego, dziś zawieszonego bloga).

Pieta nazwana przeze mnie florencką to kompozycja składająca się z czterech postaci; dwóch kobiet i starca podtrzymujących bezwładne ciało Chrystusa zdjętego z krzyża. Pieta była jednym z ostatnich dzieł mistrza. Kiedy znużony już długim życiem i ilością wykonanych prac (Niektórzy twierdzą, że gdyby tyle czasu nie zajęły mu kłótnie z papieżami i unikanie wykonywania pracy, na której wykonanie nie miał ochoty stworzyłby tych dzieł jeszcze więcej. Ja jednak uważam, iż ilość stworzonych przez niego arcydzieł wystarczyłaby na zapełnienie dorobku niejednego twórcy) postanawia wreszcie wyrzeźbić coś dla siebie, dla własnej przyjemności. Kiedy nie przymuszony koniecznością zapewnienia egzystencji ani sobie, ani dawno nieżyjącym ojcu i braciom może rzeźbić dla samej radości tworzenia, bez konieczności zadośćuczynienia gustom zamawiających postanawia wyrzeźbić Pietę, która przyozdobi jego nagrobek. Co prawda M.A. przy swym uporze i wizji geniusza, rzadko kiedy jest zmuszony poddać się sugestiom zleceniodawców. Michał Anioł ma już ponad 70 lat, kiedy zaczyna rzeźbę, zdaje więc sobie sprawę, iż jego ziemski czas dobiega końca. Wierzył jednak, że zdąży skończyć, jego ojciec dożył 90-tki. Jak się okaże on także dożyje sędziwego wieku.

Dlaczego Pieta? Michał Anioł mimo, iż nie zachowywał pozorów człowieka pobożnego, mimo, iż nie uczęszczał do kościoła (raczej sporadycznie) był człowiekiem głęboko wierzącym. Mimo wyznawania platońskich ideałów, uwielbienia dla piękna natury traktował on swoją twórczość jako hołd składany Bogu, uwielbienie piękna ludzkiego ciała jest hołdem dla boskiego dzieła stworzenia.

Pieta ma przyozdobić jego nagrobek. I tu zdania są podzielone; część badaczy twierdzi, iż miał on znajdować się w kaplicy katedry Santa Maria Maggiore w Rzymie, inni natomiast wskazują na Katedrę Santa Croche (Św. Krzyża) we Florencji. Ja przychylam się do Florencji, dokąd ostatnią wolą, zgodnie z twierdzeniem Vasariego, mistrz życzył sobie powrócić. Znając jego tęsknotę za powrotem na łono ojczyzny (Florencji) wydaje się to twierdzenie bardziej prawdopodobnym.

W kompozycję Piety (nazwijmy ją Florenckiej) wplótł własną postać; Nikodem człowiek stary, doświadczony, złamany przez życie, człowiek stojący u kresu życia ma jego rysy twarzy.

Florencka Pieta jest chyba najbardziej ekspresyjną z jego rzeźb, a wrażenie to potęguje słynne „non finto Michała Anioła” (efekt niedokończenia, niedopowiedzenia).

Jakże ta Pieta inna jest od Piety watykańskiej. Tamta daje nadzieję, jest wyrazem zwycięstwa życia nad śmiercią - młodzieńcza matka boska z twarzą pełną boleści, ale jest także wyrazem ufności, a nawet pewności. Twarz Matki Boskiej wyraża przekonanie, iż oto wypełniło się to, co zostało zapowiedziane już wcześniej.

Tym razem twarz Matki Boskiej wyraża ból, załamanie, rozpacz, nie ma tu spokoju, czy ufności, nie ma pogodzenia się z losem.

Między Pietą Watykańską a Pietą Florencką jest taka różnica jak między Kaplicą Sykstyńską, a Sądem Ostatecznym, jak między nadzieją i ufnością młodości a doświadczeniem i bolesnym pogodzeniem z nieuchronnością zdarzeń dojrzałości.

Pieta znajduje się w Museo Dell Opera we Florencji.

Nie stanęła na nagrobku mistrza Michała. Być może z powodu ułamania się ręki Chrystusa i konieczności ukończenia jej/ (zrekonstruowania ręki Chrystusa) i postaci Marii Magdaleny przez jednego z uczniów.

Nagrobek przyozdobiła kompozycja projektu Vasariego; rzeźby, architektury i malarstwa, będąca hołdem dla trzech dziedzin sztuki, jakie uprawiał mistrz z Caprese, małej toskańskiej wioski koło Arezzo.