Po co do teatru?, czyli szczeciński Makbet na Festiwalu w Gdańsku

Starzeję się, tego epokowego odkrycia dokonałam wczoraj przy okazji wizyty w teatrze. Trwa w Gdańsku Szekspirowski Festiwal Teatralny. Postanowiłam więc dać szansę i sobie i teatrowi i jeszcze raz go odwiedzić: tym bardziej, że przedstawienie miało być występem gościnnym Teatru Współczesnego w Szczecinie.
Pisałam już kiedyś, iż do teatru rodzimego zniechęciły mnie ostatnie wizyty, podczas których czułam się raczej jak pod budką z piwem, w taniej tancbudzie niż w przybytku Melpomeny.
Jakkolwiek górnolotnie to nie zabrzmi, to teatr był dla mnie zawsze świątynią sztuki, miejscem swoistego katharsis; w którym oczyszczam się od tego co plugawe i brudne, odrywam od codzienności i powszedniości.
Z brutalnością, agresją, chamstwem tego świata mamy wszak do czynienia na co dzień. Mass media permanentnie atakują nas nowymi, coraz bardziej wymyślnymi formami unicestwiania człowieka. Przestałam oglądać telewizję, bo nie potrzebuję do życia informacji na temat ilości ofiar rozbitego samolotu, zatopionego statku, trzęsienia ziemi, tornada, czy nowej wojny, którą w imię zachowania na świecie pokoju rozpoczął prezydent X czy Y. Te informacje i tak dopadną mnie prędzej, czy później. Mam ich świadomość i nie muszą potwierdzać jej oglądaniem zmasakrowanych ciał i zdewastowanych domów.
Od teatru oczekuję przekazania uniwersalnych treści w sposób umowny. Zabójstwo w teatrze moim zdaniem nie wymaga litrów czerwonej farby, a miłość nie zawsze wymaga ściągania majtek, teatr jest rodzajem sztuki, która nie wymaga dosadności i dosłowności. Teatr jest sztuką nie dla każdego, tak jak opera jest sztuką dla wybranych. Nie każdemu się musi podobać, ale nie powinno się dostosowywać poziomu sztuki do wymagań masowego widza. Tymczasem odnoszę wrażenie, że wiele naszych teatrów chcąc pozyskać publikę przedkłada tekst obrazkowy nad tekst literacki.
Idąc na Makbeta miałam świadomość, iż idę na sztukę trudną, ciężką, przygnębiającą. To sztuka o żądzy władzy, winie i karze, źródle zła, to też jedna z najbardziej krwawych sztuk Szekspira. Makbet porusza problemy uniwersalne i dziś.
Reżyser postanowił więc sztukę unowocześnić, aby podkreślić uniwersalność przekazu. Nie mam nic przeciwko wprowadzaniu współczesnych akcentów w sztukach napisanych parę wieków wcześniej, tyle, że nie bardzo podoba mi się przewaga formy nad treścią.
Makbet Teatru Współczesnego w Szczecinie to spektakl zbudowany z popkulturowych klisz przy użyciu technik multimedialnych oraz wykorzystaniu muzyki zespołu Black Sabbath.

A zatem mamy łopatologicznie przedstawioną starą, jak świat historię żądzy władzy sprowadzoną do reprezentowanego przez bohaterów poglądu, albo my ich wyeliminujemy, albo oni nas. Historia opakowana w taką formę, aby nie budziła niedomówień: płonące intensywną czerwienią wieżowce w tle, rzeźnia, w której czerwoną farbą spływają obficie i ofiary mordu i białe kafle, w roli przepowiadających przyszłość Makbeta wiedźm roznegliżowane tancerki na rurach o skłonnościach lesbijskich z satanistyczną muzyką w tle, do tego zataczający się po scenie pijani żołdacy. Widz ma się poczuć źle, niekomfortowo, ma dojść do przekonania, że świat jest brudny, cyniczny i plugawy. Tyle, że widz to wie i on (no dobrze - ja) nie po to idę do teatru, aby obejrzeć to, czego nie oglądam w publikatorach.
Na tym powinnam zakończyć swą relację, aby być uczciwą wobec przedstawienia, bowiem zdarzyło mi się po raz pierwszy w życiu opuścić je po I akcie. Opuszczałam teatr z dużym dyskomfortem i żalem, że to już kolejne przedstawienie, które zawiodło moje oczekiwania.
W Internecie znalazłam wypowiedz reżysera, iż „ma nadzieję, że będzie dowcipne i ironiczne. Pracujemy nad tym przedstawieniem z poczuciem humoru”.
A ja miałam nadzieję, że idę do teatru.
Jak widać nadzieje nam się rozminęły z oczekiwaniami strony przeciwnej.
A wracając do mojego pierwszego zdania – całkiem możliwe, że taka a nie inna ocena przedstawienia jest wynikiem procesu starzenia i nie nadążania za zmieniającą się formą teatralnych przedstawień, może tradycyjny, klasyczny teatr nie ma już racji bytu. Ja w każdym razie cieszę się, że przynajmniej złota setka teatru telewizji została nagrana na płytach i takie staruszki, jak ja mają do czego wracać. Pewną wątpliwość wzbudziła we mnie przeprowadzona dziś rozmowa z ponad dziesięć lat młodszą koleżanką (do niedawna stałą bywalczynią teatru), która jak się okazuje podziela moje zdanie na temat przeniesienie akcentów teatralnego przedstawienia ze aspektu kulturowego na rzecz pozyskania jak największej publiki.
A żeby nie było, że poddaję się tak łatwo, że to jednorazowy wypadek zakupiłam bilety na jeszcze dwa przedstawienia i mam nadzieję, że nie będę "musiała" wychodzić przed czasem.