Paul Signac Kobieta układająca włosy

Z pracami Paula Signaca i pointylizmem spotkałam się po raz pierwszy w Muzeum Martigny w Szwajcarii.

Był to rok 2003. Pojechałam do Martigny na wystawę „Leonardo, jako twórca”. Wystawę, która kilka lat później dogoniła mnie w Gdańsku a potem we Włoszech.

Poza wystawą rysunków, szkiców i drewnianych modeli prototypów wynalazków mistrza z Vinci Muzeum wystawiało obrazy Paula Signaca. Podobno specjalnością tego muzeum, jest coroczna wystawa prac jednego z artystów, ściąga się wówczas z muzeów całego świata oraz od prywatnych kolekcjonerów jego dzieła, aby tutaj przedstawić je wszystkie. Cudowny pomysł, jednak myślę, że w stosunku do paru moich ulubionych malarzy zupełnie nierealny.

Signac zaczynał od impresjonizmu, kopiował obrazy Moneta, Cezanne`a, Pissarro, a następnie pod wpływem malarstwa Georgesa Seurata zaczął eksperymentować z nowym trendem w sztuce malarskiej zwanym puentylizmem; polegającym na malowaniu punkcików, które z bliska tworzą mało czytelną mieszaninę plam i plamek, a dopiero z pewnej perspektywy nabierają zupełnie innego wyrazu. To niesamowite, jak odejście o kilka metrów od dzieła zmienia jego odbiór.

Ulubionym tematem jego prac była woda; wybrzeże francuskie, a później włoskie. Był zapalonym żeglarzem i wędkarzem. Jego prace były inspiracją Matisse i Andre Derain. Przyjaźnił się m.in. z Camillem Pissarro mimo dużej różnicy wieku. Mnie zachwycił obraz Kobiety układającej włosy. Kiedy patrzy się nań z bliska, co tyczy się zresztą wszystkich jego obrazów odnosi się wrażenie rozmytych plam i nieostrych konturów tak charakterystycznych dla impresjonizmu. A jednak te obrazy malowane są z matematyczną, naukową wręcz precyzją. Oglądając je z daleko doskonale widać i kształty i kontury. Puentyliści nie mieszali kolorów na palecie, malowali osobno każdy kolor. Ich motto brzmiało czystość, świetlistość, odcień. Uważali, że oko ludzkie jest w stanie wyodrębnić każdy pojedynczy kolor, dlatego nakładali mnóstwo punkcików tej samej barwy, obok innej i jeszcze innej i tak powstawał obraz. Obrazy puentylistów są próbą połączenia doświadczeń nauki ze sztuką. Te obrazy trzeba oglądać z dwóch perspektyw; zarówno z bliska, kiedy można dostrzec każdy punkcik, każdą plamkę, każdą kropkę, jak i z daleka, kiedy widać całość.

Obraz jest kontrastowy nie tylko z powodu jego dualizmu w odbiorze, ale także dualizmu kolorystyki. Jest zimno-ciepły. Z jednej strony przeważają kolory zimne; niebiesko-żółte barwy (toaletki, miski, dzbana). Z drugiej strony ciepła nadają mu pomarańczowa i słonieczno-żółta ściana, flakonik perfum i takież kokardy zdobiące ramiączka desu siedzącej tyłem do widza kobiety. Ubrana niekompletnie siedzi przed toaletką, na której nie braknie damskich akcesoriów. Trudno opowiedzieć, opisać ten obraz, bo jego urok objawia się w różnorodności odbioru w zależności od kąta patrzenia. Moim zdaniem dzieła puentylistów należy oglądać w muzeach, albo wielkich salach wystawowych, w miejscach, w których można spojrzeć na nie z różnych punktów widzenia. Oglądane w albumach reprodukcje tracą cały swój urok. Pewne wyobrażenie na temat odbioru dzieła daje pomniejszanie i powiększanie obrazu. Im mniejszy tym bardziej wyrazisty. Im większy tym bardziej staje się zbiorem punktów.

„Układająca włosy kobieta” wraz z dwoma innymi reprodukcjami Signaca zdobi ścianę mojego pokoju.
Jakaż była moja radość, kiedy podczas ostatniej wizyty w MNW ujrzałam kolejny obraz, w którym już z daleka rozpoznałam moje odkrycie sprzed dziesięciu lat.

 Ranek w Antibes

Wpis opublikowałam po raz pierwszy na blogu Z dziennika grafomanki w średnim wieku