Dzień Muzeów w opozycji do Nocy Muzeów

Niedługo Noc muzeów, impreza w której nigdy nie uczestniczyłam. Nie dlatego, żebym nie lubiła odwiedzać muzeów, ani też nie dlatego, abym uważała, że nocne zwiedzanie niczym nie różni się od tego za dnia. Myślę, że mogłoby ono mieć zupełnie inny klimat, coś z tajemniczości, coś z impresji. Inne światło, inne spojrzenie na eksponaty. Oczywiście pod jednym warunkiem, aby nie towarzyszyły mu tłumy zwiedzających. Niestety obrazki, jakie dotychczas oglądałam z nocnego muzeów zwiedzania nie były zachęcające. Kolejki ludzi do wejścia i tłumy w środku. Czyli coś, czego unikam, nawet  kosztem zarwanego snu i pobudki  przed świtem. A to przypomina mi otoczkę zwiedzania wystawy Fra Angelico w Paryżu. Tamta przechadzka pogrążonymi w ciemności uliczkami miasta miała swój urok. W pamięci pozostała nie tylko bajecznie kolorowa wystawa, ale także oświetlony budynek Opery (niczym na obrazie Gierymskiego Paryska Opera nocą), rozładunek  towarów do sklepików,  pachnąca kawa i chrupiący rogalik w znajdującej się po drodze kawiarence i to wrażenie lekkości bytu, o jakim wspomina koleżanka na jednym z zaprzyjaźnionych blogów. Wrażenie, o które trudno w tłumie.

Wróciwszy zziębnięta ze spaceru postanowiłam zrobić sobie Dzień Muzeów przeglądając katalog zdjęć zrobionych podczas wizyt w galeriach sztuki. Zdjęcia są kiepskiej jakości, co nie umniejsza sentymentu, z jakim je oglądam.

Hotel de l`Union

Jako pierwsza przypomniała mi się wystawa Fleur de Paris. Obrazy z kolekcji Villa La Fleur w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie, jaka miała miejsce bodajże w 2017 roku. Wśród moich malarskich zainteresowań dominował do tej pory impresjonizm i malarstwo renesansowe. Jednak im więcej oglądam, im więcej czytam tym obszar poszukiwań staje się coraz większy. Staram się do każdej wizyty w galerii choć troszkę przygotować. Przynajmniej na tyle, aby wiedzieć, czego mogę się na niej spodziewać. Z reguły każde odwiedziny sprawiają iż do kolekcji malarzy, którymi pragnę się zainteresować, trafia kolejne nazwisko. Tym razem zainspirował mnie Natan Grunsweig urodzony w 1880 roku w Krakowie malarz żydowskiego pochodzenia. Najprawdopodobniej przed wybuchem I wojny światowej przeniósł się do Paryża, gdzie uczestniczył w kolejnych paryskich salonach. Paryż początku XX wieku przyciągał artystów z całego świata. Często byli to obywatele Europy środkowej żydowskiego pochodzenia, którzy tworzyli tam artystyczne kolonie na Montmartre a potem na Montparnassie. Natan przyjaźnił się z innym żydowskim malarzem  Chaimem Soutinem. Zauroczeni urodą Paryża,  pięknem jego architektury, swobodą życia bohemy przelewali swe wrażenia na płótno. Obrazy, które miałam okazje obejrzeć na sopockiej wystawie (widoki paryskich uliczek) miały charakter postimpresjonistyczny. Spodobały mi się ich kolory i mimo wyrazistych konturów jakiś posmak impresji.

Uliczka w Paryżu

Kolejnym odkryciem był Witold Wojtkiewicz na wystawie Kraków 1900, jaka miała miejsce na przełomie 2018 i 2019 roku w Kamienicy Szołayskich. Nawiasem mówiąc Kamienica to jedno z tych miejsc, które odwiedzam podczas każdej wizyty w Krakowie, bowiem poza tym, że znajdują się tam bogate zbiory malarstwa i pamiątek po Stanisławie Wyspiańskim odbywają się niezwykle interesujące wystawy czasowe. Nie pamiętam, czy na wystawie Kraków 1900 znalazło się więcej obrazów Wojtkiewicza – mój wzrok przyciągnął obraz zatytułowany Medytacje. Ten urodzony w 1879 roku artysta uważany był za przedstawiciela symbolizmu. Studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, był uczniem Leona Wyczółkowskiego. Wojtkiewicz był nie tylko malarzem, był także ilustratorem w tygodniku Liberum Veto (nawiasem mówiąc, ciekawa jestem, czy dziś zatrudnia się ilustratorów w czasopismach), współpracował z kabaretem Zielony Balonik, dla którego stworzył cykl akwarel i rysunków, które zdobią ściany kawiarni Jama Michalika, projektował zaproszenia, winiety do książek a także kartki pocztowe. Przyjaźnił się z Boyem Żeleńskim i Romanem Jaworskim (pisarzem, do którego opowiadań tworzył ilustracje). Tworzył litografie przedstawiające aktorów Teatru Miejskiego w Krakowie. Ponadto pisał satyryczne teksty pod pseudonimem Witwoj. Jego prace na wystawie w Berlinie zachwyciły Andre Gide na tyle, że ten zorganizował wystawę jego prac w Paryżu oraz napisał wstęp do jej katalogu. Nie wiadomo czego jeszcze dokonałby Wojtkiewicz, gdyby nie ciężka nieuleczalna choroba, która zabrała go w 29 roku życia.

Medytacje.Popielec 1908

Medytacje. Popielec 1908 przyciągnęły uwagę melancholią, jaką nasycony jest obraz. Posypywanie głowy popiołem kontrastuje z ceremonialnością strojów uczestników obrzędu znajdujących się po jego prawej stronie. Dysonans pomiędzy radością życia tutaj połączoną z nudą a smutkiem połączonym z powagą, pomiędzy bielą i czernią, celebrą i spokojem. Postacie z prawej strony obrazu  mają coś wspólnego z Izabelą Łęcką kwestującą na grobach. Medytację odczytuję, jako rozważanie nad ceremonialnością Wielkiego Postu. Znajdująca się na pierwszym planie postać kobieca jest na pograniczu obu światów, jej spokój, skupienie w modlitwie (albo medytowanie) łączy ją z grupą żałobników, bogactwo stroju zaś z grupą celebrytek.

Kolejny malarz, którego obraz skradł moje serce to Ludwik de

Laveaux, mimo francuskiego nazwiska urodził się w Polsce w 1868 roku. Studiował podobnie jak Wojtkiewicz w Krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, tyle, że w pracowni Józefa Mehoffera. Studiował także w Monachium u Otto Seitza. W 1890 roku wyjechał do Paryża, podróżował po Bretanii, do Londynu i Oksfordu. Trudne warunki materialne, ubóstwo sprawiły, że zachorował na gruźlicę i zmarł w wieku zaledwie 25 lat. Stanisław Wyspiański na jego postaci wzorował Widmo, które ukazuje się w Weselu siostrze panny młodej. Maria Mikołajczykówna, siostra panny młodej była jego narzeczoną. Sam Ludwik znany był z licznych romansów. Pierwszym obrazem tego malarza, obrazem, który przykuł moją uwagę było Kawiarnia paryska w nocy znajdująca się w zbiorach stołecznej Galerii Narodowej. Niezwykle lubię nokturny. Ludwika podobnie, jak wcześniej wielu innych malarzy (jak choćby Van Gogh, Gierymski) interesowało, jak namalować noc. Wynalezione niedawni sztuczne oświetlenie było wyzwaniem dla artystów, dawało im zupełnie inne możliwości pracy, uzyskanie ciekawych efektów, pokazanie gry świateł, a jednocześnie takie nocne przedstawienia niosły za sobą tajemniczość. Często bardziej interesuje nas to czego nie widać, niż to co widzimy na pierwszym planie.

Kawiarnia paryska w nocy podobnie, jak inne nokturny to połączenie jasnego, punktowego światła nocnych latarni i oświetlonego pawilonu z postaciami eleganckich gości przy stolikach kawiarni. Granat nocy skrywa jej tajemnicę, a zgromadzone wokół światła postacie niczym ćmy garną się do światła. Ilekroć patrzę na ten obraz chciałabym znaleźć się nad Sekwaną w objęciach nocy z lampką wina lub kieliszkiem calvadosu, są to bowiem wspomnienia czasu beztroski, swobody i radości. Jednak patrząc na ten obraz należy uświadomić sobie, iż dla żyjącego w ubóstwie, ciężko chorego malarza nie był to czas radości, raczej jakaś zachłanna chęć utrwalenia chwili, niepokój wiążący się z tym, co nieuchronne i tak bliskie.

Ludwik nie został dobrze przyjęty w Paryżu, mimo francuskiego nazwiska słabo znał język przodków. Jego nocne wędrówki po mieście i szkicowanie budziły politowanie obserwatorów. Był na ulicach Paryża niczym widmo z Wesela, którego Marysia pytała:

Ka ty mieszkasz, kaś ty jest?
Jechałeś do obcych miest,
czekałam cie długo, długo
i nie doczekałam sie.
Kaś ty jest, kajś ty jest,
gdzie ty mieszkasz, gdzie?

Gdańsk w XVII wieku Gerson Wojciech

Kolejne podczas mojego Dnia Muzeów odkrycie to Wojciech Gerson przedstawiciel akademizmu i realizmu, czyli kierunków, które nie są mi szczególnie bliskie. Zapewne dlatego nie budził dotąd mojego zainteresowania. W przeciwieństwie do dwóch wspomnianych wyżej artystów żył dłużej, dożył siedemdziesiątki. Studiował na Oddziale Architektury Warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Doskonalił swój warsztat także w Paryżu. Był jednym z członków założycieli warszawskiej Zachęty. Uczyli się u niego między innymi Chełmoński, Okuń, Pankiewicz, Podkowiński, Stanisławski i Wyczółkowski. Ciekawostką jest to, iż od 1867 roku nauczał prywatnie w swej pracowni także studentki i amatorów. Kładł nacisk na studium z natury i warsztat rysunkowy, odrzucał nowe prądy artystyczne (jak impresjonizm, symbolizm), najwyżej cenił malarstwo historyczne w patriotyczno-dydaktycznej oprawie. Uczestniczył w licznych wystawach, był artystą docenianym i poważanym, miał wiele osiągnięć. Generalnie parał się tego rodzaju sztuką, która nie wywołuje moich emocji. Kompozycje historyczne, alegoryczne i religijne. Aspirował do bycia drugim Matejko.

Wojciech Gerson pozostałby dla mnie tylko nazwiskiem, którego dzieł nie potrafiłabym wymienić, gdyby nie dostrzeżony w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu obraz Gdańsk w XVII wieku. Moje miasto jest tak fotogeniczne, że uwielbiam oglądać je w każdej postaci, a szczególnie interesują mnie obrazy Gdańska sprzed wieków. Widok Żurawia i  pobrzeża z perspektywy Wyspy Spichrzów to widok, na jaki mogłabym patrzeć bez końca. Zapewne w XVII wieku mniej było amatorów na takie nad miastem zachwyty. To mam wydaje się, że życie toczyło się wolniej i spokojniej, tymczasem tygiel językowo - kulturowo- religijny jego mieszkańców i przybyszy nie miał czasu na podziwianie pejzaży. Do portu przypływały wciąż nowe statki z towarem. Trzeba było się zająć  rozładunkiem,  kupcy musieli wynegocjować cenę, urzędnicy naliczyć cło, a marynarze zasięgnąć języka, gdzie najlepiej wydać ciężko zarobiony grosz. Jakaś kobieta sprzedaje ryby, dziewczyna szuka okazji do zarobku.

A ja z przyjemnością oglądam tę chwilę sprzed wieków tak inną od dzisiejszej codzienności umieszczoną na doskonale znanym tle portowego dźwigu i kamieniczek przy nabrzeżu. I pojawia się inna tęsknota – tęsknota wycieczki tym razem nie w przestrzeni, ale w czasie. 

Na zakończenie jeszcze jedno odkrycie z Galerii Narodowej w Warszawie Claude Joseph Vernet i jego widok portu o poranku. Niewiele wiem o tym urodzonym w 1714 roku w Awinionie maryniście, pejzażyście, ale ten obraz przykuwa uwagę za każdą wizytą w Muzeum.

Nie miałabym nic przeciwko temu, aby zawisł w moim mieszkanku. Podoba mi się nostalgia za utraconą Arkadią, jaką prezentuje ten sielski widoczek. W dodatku jest tu morze, moje ukochane morze i statek symbolizujący zapowiedź podróży. 

Oczywiście takich odkryć mam całą kolekcję. Może kiedyś do niej jeszcze wrócę.