Les Miserables - tym razem w kinie

Znajomość tematu:
- dwutomowe dzieło Wiktora Hugo (ponad 1700 stron) – przeczytane dwa razy,
- ekranizacja książki – film, w którym w rolę Valjeana wcielił się G. Depardieau – oglądana kilka razy,
- koncert z okazji 10 - lecia musicalu – z Colm Wilkinsonem w roli Valjeana oglądany (na płycie) kilka razy,
- musical w Teatrze Muzycznym w Gdyni - z tego co pamiętam siedem razy,
- musical w Teatrze Muzycznym Roma – cztery razy (niestety tylko cztery razy, bo to było moje the best of Les Mis).

Od kilku lat na żaden film nie czekałam z takimi nadziejami i obawami, jak na ten. Miał on połączyć wszystko to, co kocham. Les Miserables Toma Hoopera to filmowa ekranizacja MUSICALU Claude – Michela Schonberga, który powstał na podstawie powieści Wiktora Hugo. Ukochany musical, ukochany pisarz, ukochana powieść. Musical, który miał swoją premierę w Londynie w 1985 r., dwadzieścia jeden lat później został najdłużej granym musicalem na świecie (detronizując Koty). Jego producentem jest Cameron Mackintosh - producent trzech najbardziej kasowych musicali (obok dwóch wspomnianych wyżej także Upiora w Operze). Czemu piszę o musicalu w poście na temat filmu - musicalu? Dlatego, że mam wrażenie, iż wiele osób przeoczyło ten niezwykle istotny fakt, nie biorąc pod uwagę tego, że w musicalu się śpiewa, najczęściej niemal wyłącznie się śpiewa. Tymczasem wiele osób zarzuca filmowi, iż jest w nim za dużo śpiewu. Poza jedną (dodatkową) piosenką jest on niemal dokładną adaptacją pod względem muzycznym swego pierwowzoru. Choć z definicji swej musical stanowi połączenie muzyki, śpiewu, dialogu i tańca to ich proporcje bywają różne. Osobiście nie lubię musicali przegadanych. 
W tych najdłużej granych muzyka i śpiew dominują, a dialogi mówione są rzadkością.

Wybór wątków fabuły determinuje libretto musicalu. Film jest niemal wierną jego ekranizacją, choć dokonano w nim małych przeróbek (zmiana kolejności utworów, skrócenie paru scen i kilku piosenek, zmiana paru szczegółów). Nie wpływa to jednak w żaden sposób na odbiór sztuki. Dla mnie musical to rodzaj sztuki, coś co znajduje się pomiędzy operetką, a muzyką pop. W filmie, który dysponuje o wiele większą paletą środków moim zdanie perfekcyjnie wykorzystano możliwości, jakie daje dziesiąta muza. Jest więc wspaniała zrobiona z rozmachem scenografia. Francja XIX wieczna jak żywa, albo prawie dokładnie taka, jak ją sobie wyobrażałam. Już pierwsza scena, w której galernicy usiłują wciągnąć do doku wrak statku robi duże wrażenie, a kiedy doda się jeszcze do tego imponującą muzykę stanowiącą lejtmotiv musicalu to czego chcieć więcej. Ja chciałabym jeszcze jednego – pięknego, porywającego, unoszącego w przestworza śpiewu. Przyznam, że wzorem wielu musicalowych maniaków zapomniałam słuchając pierwszych utworów, że zadaniem aktora w filmie nie jest śpiewanie, a zagranie, tego, że śpiewa. Aktorzy rzadko bowiem posiadają umiejętności wokalne dorównujące umiejętnościom śpiewaków. Pociesza mnie to, że nie byłam w tym moim zapomnieniu osamotniona. W wypowiedziach aktorów i dyrektora Teatru Muzycznego Roma też słychać było pewnego rodzaju rozczarowanie. Przyzwyczajeni do wielkich, wspaniałych głosów, słyszymy coś zupełnie innego. Gorszego? Nie, po prostu innego. Słyszymy śpiewających aktorów, niektórych nawet bardzo dobrze, innych zaledwie poprawnie. Ale jest to przecież zupełnie inny rodzaj śpiewu. I trudno z tego czynić zarzut w stosunku do filmu. Kiedy już uświadomi się sobie tę różnicę można cieszyć się pięknym zagraniem umiejętności śpiewania. Najlepiej brzmią ci aktorzy, którzy mają za sobą doświadczenie sceniczne w śpiewaniu; jak grający małą rólkę biskupa Muriela Colm Wilkinson, czy Samantha Barks (odtwórczyni Eponine). Natomiast zaskakuje swoim wykonaniem Anne Hathaway, która potrafi nie tylko zagrać piękne wykonanie utworu, ale także pięknie go wykonać. Jej Miałam sen jest naprawdę porywające (mimo, a może właśnie dlatego, że nie jest wykonaniem zbliżonym do teatralnego popisu wokalnego, a wykonaniem zniszczonej, upodlonej przez życie kobiety). Podobnie zachwycające jest wykonanie Sama tak Samanthy Barks. Całkiem dobrze śpiewa też grająca rolę dorosłej Cosetty Amanda Seyfried (znana z Mamma Mia). To oczywiście moje subiektywne zdanie. Najbardziej podobały mi się sceny zbiorowe z udziałem chóru (może w takich wykonaniach najłatwiej ukryć pewne wokalne niedostatki), a finałowe wykonanie Czy słyszysz, jak śpiewa lud było mocnym akcentem filmu i jak dla mnie jedynym wykonaniem, które zapamiętałam z wersji filmowej. Niestety znam muzykę Les Mis tak dobrze, że siedzi ona we mnie i po jednokrotnym obejrzeniu filmu nie jest w stanie przebić oryginału.

 

Dla porównania wykonanie filmowe - fragment i koncertowe utworu Sama tak Samanthy Barks.
  
Jak dla mnie poprawnie, ale bez emocji śpiewał grający rolę Jeana Valjeana Jackman. Natomiast najbardziej krytykowany Russell Crowe, który wcielił się w rolę inspektora Javerta śpiewał dość nierówno, po rozczarowującym początku, nastąpiły nieco lepsze kawałki. Niestety moje ukochane Gwiazdy zaśpiewał, jak dla mnie zaledwie poprawnie. W uszach wciąż brzmi mi uskrzydlające wykonanie Łukasza Dziedzica tego utworu. Prawdziwy majstersztyk. Tyle o śpiewaniu. 

Trudno oceniać mi grę aktorską (nie oglądam ich wiele), ale mnie się podobało. Czytałam głosy krytyczne pod adresem braku napięcia pomiędzy postaciami Javerta a Valjeana; tropiącym i tropionym. Mnie jednak taki trochę powściągliwy styl gry obu panów odpowiadał. Grali bardziej twarzą niż postacią. Zbliżenia twarzy - to kolejny zarzut w stosunku do filmu, zbyt bliskie kadrowanie obiektu, które sprawiało, że momentami twarz wypełniała pół ekranu. Przyznam, że gdybym nie czytała wcześniej tych komentarzy nie zwróciłabym na to wcale uwagi. Mnie to nie przeszkadzało, ale rozumiem, że nie wszystkim będzie to odpowiadało. 

Film, jako całość jest dobrze zrobiony. Scenografia, dbałość o szczegóły, realizm (może dla niektórych nieco szokujący; zepsute zęby, wystające kości, plamy na skórze, każdy mankament "urody" jest tu jeszcze uwypuklony), rozmach, gra aktorska, a kiedy dodać do tego piękną muzykę całość robi duże wrażenie. Czy nie jest nazbyt amerykański? Moim zdaniem nie. Czy można „złapać” ideę filmu? Moim zdaniem, jeśli widz nie przyszedł do kina po to, aby się pośmiać i dobrze zabawić, to nawet nie znając książki (o musicalu nie wspominając) pojmie o co tak naprawdę tutaj chodzi.

Reasumując to naprawdę dobry film. Spędziłam bardzo miło te dwie i pół godziny. Dla mnie miarą oceny utworu (dzieła, przedstawienia) jest to, czy zamierzam do niego wrócić. A do filmu na pewno wrócę nie raz.  
Jedyne, co mogę mu (a może sobie) zarzucić to jest to, że  wymarzyłam sobie film, w którym role Hugowskich bohaterów zagraliby profesjonalni śpiewacy. Mój sen podobnie, jak sen Fantine się nie spełnił. I zapewne, gdybym nie oglądała wcześniej tyle razy cudownie, ekstatycznych, fantastycznych, gargantuicznych przedstawień musicalu film spodobałby mi się jeszcze bardziej. Dla tego, to co napisałam wyżej (znajomość tematu) w tym przypadku może stanowić pewnego rodzaju wadę dla osób, które kochają za bardzo pierwowzór.


Zdecydowanie nie polecam filmu osobom, dla których słuchanie śpiewu jest męczące. Rozumiem to, bo sama (ku mojemu ubolewaniu) nie zostałam obdarzona wrażliwością na dziedzinę sztuki, którą jest opera, czy balet. 
Natomiast osoby kochające musicale ostrzegam, nie zapominajcie, że to nie jest teatr, a wokal jest rodzajem gry aktorskiej. 
A wszystkim oglądającym chciałabym życzyć miłych wrażeń.
Myślę, że mój kolejny odbiór filmu będzie jeszcze lepszy, bo pozbawiony stałej konfrontacji z pierwowzorem.

Moja ocena 5/6