Za drzwiami Galerii Uffizi

Fragment budowli Uffizi

Dzięki Ani z bloga Czytanki Anki oraz koleżance, która wyraziła ochotę spotkania  trafiłam do Gdyńskiego Centrum Filmowego na film dokumentalny Za drzwiami Galerii Uffizi. Film jest o tyle ciekawy, iż nie stanowi wyłącznie zaproszenia do odwiedzin, chęci zainteresowania zbiorami, ale przedstawia działalność muzeum od kuchni, a jednocześnie wyraża szerszy punkt widzenia na sens istnienia takich obiektów.
Film nie jest jedynie reklamą, której to reklamy Galeria nie potrzebuje, bowiem jeśli odwiedzający Florencję decyduje się na odwiedziny któregoś z muzeów to w pierwszej kolejności odwiedzi właśnie Uffizi. To najważniejsza i największa galeria zbiorów renesansowych na świecie; 500 sal i tysiące odwiedzających dziennie dowodzą, iż nie potrzebuje ona zachęty do odwiedzin. Co prawda kolejki przed wejściem i ścisk w środku mogłyby zniechęcić, ale jak widać czynią to  nie dość skutecznie.

Przed Galerią

Film stanowi spojrzenie na funkcjonowanie obiektu z różnych punktów widzenia; od kadry menadżerskiej, poprzez obsługę techniczną, kustoszy, ochroniarzy, konserwatorów i sponsorów, a to wszystko z odwiedzającymi w tle. Wydawać by się mogło, że mając tak bogate zbiory nie trzeba nic robić tylko liczyć płynące szerokim strumieniem do kas muzeum euro. Będąc opiekunem i strażnikiem tak ważnego dla europejskiej (a nawet światowej) kultury dziedzictwa trzeba się mocno napracować, aby właściwie zabezpieczyć i ochronić te dzieła. Stąd zarządzający podejmują różne inicjatywy dla pozyskania środków na ochronę znajdujących się tutaj zbiorów, ich właściwą prezentację i pozyskanie sponsorów. Jedną z takich inicjatyw było zorganizowanie po raz pierwszy w przestrzeni muzealnej wystawy sztuki współczesnej. Zaszczytu wystawienia w Galerii swoich dzieł dostąpił w 2019 r. brytyjski rzeźbiarz Antony Gormley. Mamy okazję obejrzeć negocjacje dotyczące ustawienie jednej z rzeźb z kolekcji Essere (Być). Początkowo wydaje się, iż rozmowy dotyczące ustawienia postaci  są nieco jałowe, bo w końcu jakie znaczenie może mieć to, czy rzeźba stanie parę minimetrów w prawo czy w lewo, albo czy będzie lekko przekrzywiona w kierunku okna, czy też będzie stała doń równolegle. Zaskoczył mnie też pomysł ustawienia jej tyłem do odwiedzających. Postać – mężczyzna stoi twarzą do okna i patrzy na miasto. W scenie, w której rzeźba już stoi w swym docelowym punkcie w otoczeniu odwiedzających,  odnosi się wrażenie, że oni współuczestniczą wraz z postacią w obserwacji widoku za oknem. I staje się zrozumiałym, że artysta doskonale wybrał miejsce, że takie jej ustawienie jest najwłaściwsze i najbardziej naturalne. Postać staje się elementem scenografii. 

 Zdjęcie ze strony

Kiedy wypowiadają się pracownicy prezentujący różne zawody widać, iż łączy je jedno; duma z faktu, iż są cząstką tego miejsca i pasja w wykonywaniu swoich zadań.  Pani kustosz pokazująca obraz Głowa Meduzy Caravaggio najmłodszym gościom, dyrektor Eike Schmidt doglądający gospodarskim okiem całości (od pozyskiwania donatorów, uczestniczenia w rozmowach z artystami, puentowania nowych sposobów ekspozycji dzieł po rozmowy w sprawie szaty graficznej wizytówek), czy pani konserwator, która z tysięcy malutkich fragmentów zniszczonego wybuchem bomby dzieła niczym z puzzli odtwarza obraz, czy w końcu pan ochroniarz – wszyscy sprawiają wrażenie osób, którym przyjemność sprawia przebywanie w tym otoczeniu, a wykonywanego zajęcia nie traktują jak pracy.

Film ukazuje nie tylko to, co znajduje się na wysokości wzroku, ale też na co sama nie zwróciłam uwagi, mimo kilkukrotnych wizyt w Galerii; freski na sufitach oraz galerię portretów znanych florentyńczyków.

A w tle co chwila migają nam Botticelli, Tycjan, Caravaggio, Piero Della Francesca, Rafael Santi, Uccello i twarze oglądających je ludzi, jedni zachwyceni, inni zaciekawieni, jeszcze inni jakby przestraszeni widokiem namalowanych okropności (Judyta obcinająca głowę Holofernesowi nie należy do przyjemnych widoków). Ciekawie ogląda się wrażenia dzieci, które nie sprawiają wrażenia znudzonych tym co oglądają, co tylko potwierdza, jak dużą wartość stanowi wczesna edukacja w tej dziedzinie.

Podobała mi się wypowiedz jednego z kustoszy, który opowiadał o współczesnych odwiedzających, skupiających się wyłącznie na robieniu zdjęć obrazom; jedno, drugie, dziesiąte i kolejna sala bez obejrzenia dzieł. Pan nie wspomniał o tym, co również zostało pokazane na filmie – uwiecznianie siebie na tle obrazu czy rzeźby.  

Pokazane zostały także zdjęcia dokumentujące wywóz dzieł sztuki przez nazistów w czasie II wojny światowej i sposób ich zabezpieczenia przed działaniami wojennymi.

Zainteresował mnie obraz Leonardo da Vinci Pokłon Trzech Króli. Ma on ciekawą historię; Leonardo zaczął go malować i nie dokończywszy wyjechał do Mediolanu. Być może to artysta podjął decyzję o nieukończeniu dzieła, a może sami zleceniodawcy nie byli zachwyceni sposobem potraktowania tematu. Obraz wrócił do zleceniodawców, gdzie przeleżał kilkanaście lat w piwnicach zakonu. Następnie został powierzony nieznanemu malarzowi do przemalowania. Nieukończony i mocno zniszczony został odrestaurowany i po pięciu latach zabiegów konserwatorskich pod koniec 2017 roku wyeksponowany w Galerii. Kiedy oglądałam go na filmie miałam skojarzenia ze szkicami Bitwy pod Anghiari, fresku Leonardo, który przetrwał tylko w szkicach.

Zdjęcie ze strony

Przekaz filmu wyraża się w słowach jednego z jego bohaterów - nie jesteśmy tutaj dla tej chwili, jesteśmy po to, aby zapewnić przetrwanie dziedzictwa kulturowego, aby mogło ono cieszyć następne pokolenia.

Film uświadomił mi także, że nawet jeśli odwiedziło się Galerię kilkakrotnie każde kolejne odwiedziny pozwolą odnaleźć coś nowego, bowiem czas nie stoi tu w miejscu, pojawiają się obrazy, które podlegały renowacji, dzieła, które z uwagi na ograniczoną przestrzeń znajdowały się w magazynach, czy w końcu pojawiają się wystawy (jak wspomniana wystawa Essere), nie wspominając o tym, iż nasza percepcja nie pozwala na przyswojenie sobie ogromu zbiorów i za każdym razem powinno się wybierać kilka dzieł, lub kilka sal do obejrzenia. O tym także mówił jeden z bohaterów filmu, co wyraża i moją opinię w tej kwestii.  Już zaczynam żałować że podczas tegorocznego pobytu we Florencji nie zajrzałam do Uffizi.  

Zainteresowanym sztuką polecam obejrzenie filmu.

Niestety kiedy ja odwiedzałam Uffizi nie było możliwości robienia zdjęć, bo mimo, iż pochlebiam sobie, że nie jestem bezmyślnym odwiedzającym lubię poza oglądaniem robić też zdjęcia eksponatów. 

Poniżej jedna z bardziej przerażających wersji Judyty obcinającej głowę Holofernesa pędzla kobiety (Artemisia Gentchileschi), jakże to odmienna wersja od tej Botticellowskiej z przepiękną kobietą i sługą niosącą głowę w koszu (Powracająca Judyta). 

Zdjęcie ze strony