O gniotach, miernotach i literackich hamburgerach

Miałam dzisiaj pisać na zupełnie inny temat. Na recenzję czekają: Nad Niemnem Orzeszkowej, Lalka Prusa, Grona gniewu Steinbecka, Tristan 1946 Kuncewiczowej i D`Artagnan Dumasa. W przeciwieństwie do wielu rozleniwionych wiosną czytam z prędkością światła, gorzej z recenzowaniem (nie nadążam sama za sobą). Jednak przywołany pod poprzednim wpisem link do recenzji pewnego pana doktora, który krytykuje pisarza w sposób dość napastliwy i agresywny przypomniał mi myśl, która dopada mnie, ilekroć przeczytam, iż lektura została przez czytelnika (blogera) zaliczona do gniotów, miernot, literackich hamburgerów. Ilekroć czytam, iż przeczytana książka zaliczona została do powyższej kategorii zastanawiają mnie kryteria oceny.
Profesjonalny osąd, gust recenzenta, czy sugestia opinią tych, których zdanie ma charakter opiniotwórczy?
Uśmiech na twarzy wywołuje zwłaszcza łatwość zaliczania lektury do nadającej się jedynie na przemiał makulatury. Dotyczy to zwłaszcza tych czytelników, którzy kilka dni wcześniej wpadali w zachwyt nad książką, którą ja sama zaliczyłabym do literatury mało ambitnej.
Osobiście, jak diabeł święconej wody staram się unikać tego typu opinii. A powodem wcale nie jest obawa przed polskimi (tudzież obcojęzycznymi) autorami. Powodem jest to, że na moim blogu piszę o odczuciach i upodobaniach. Nie mam wiedzy pozwalającej na uprawianie zawodu krytyka literackiego. Ja się po prostu na tym nie znam, a wszystko co piszę, jest wyrazem emocji, jakie budzą we mnie przeczytane lektury. A skoro nie oceniam z pozycji krytyka, a z pozycji czytelnika trudno byłoby mi pisać, iż książka jest dobra, bądź zła. Skoro piszę z pozycji czytelnika piszę o tym, czy mi się ona podobała. A to jest kwestią gustu i zainteresowań, które trudno byłoby oceniać czy wartościować. A jak oceniać upodobania. Czy miarą wyrobienia i dobrego gustu jest czytanie klasyki, a powodem przypięcia łatki odbiorcy literackiej papki jest czytanie romansów, czy powieści o wampirach. Czy jeśli zachwycam się biografiami artystów i powieścią historyczną to jestem nudziarą, czy wręcz przeciwnie posiadam wyrobiony smak i gust. A jeśli uwielbiam Dana Browna, czy Wiśniewskiego to znaczy, że gustuję w zakalcach. Nawiasem mówiąc nie uwielbiam Wiśniewskiego, choć bardzo mi się podobała Samotność w sieci, ale Dana Browna rzeczywiście uwielbiam.
Staram się zatem używać sformułowań, typu - książka nie zachwyciła mnie, znudziła, rozczarowała, zamiast „książka nie zachwyca”, „nudzi”, „rozczarowuje”. Ale oczywiście tak jak mnie wolno pisać o moich odczuciach, tak każdemu wolno pisać o jego odczuciach.
Ilekroć czytam, iż książka nie zasługuje na miano literatury, a autor wpisu wstydziłby się czytać inne pozycje tego typu, bądź przestrzega innych przed stratą czasu przypomina mi się dyskusja, jaka miała miejsce jakiś czas temu w klubie dyskusyjnym u Kreatywy.
Jest cała lista pisarzy, których czytać się nie powinno, których czytać nie wypada, albo jeśli się czyta, nie powinno się do tego przyznawać. Ewentualnie przeczytawszy można napisać, że sięgnęło się po raz pierwszy i ostatni, że nie rozumie się, skąd cała ta popularność utworu i dobrze jest dodać, iż książkę odłożyło się po paru-dziesięciu stronach i żałuje się, że w ogóle się po nią sięgnęło. Warto by jeszcze dodać, iż odrzuciło się ją ze wstrętem.
W swoich opiniach czasami piszę, iż nie czytam pewnego rodzaju literatury, a to wcale nie dlatego, abym uznawała go za jakiś gorszy, wybrakowany odłam piśmiennictwa, ale dlatego, że mnie osobiście on nie przypadł do gustu.
Kiedyś natomiast pięknie napisała Iza, w lekturze ważne jest to, aby poruszyła w nas jakieś czułe struny. I czy to ma znaczenie, czy tym kimś, kto te struny poruszy będzie Dostojewski, Żeromski, Joyce, czy też któryś z pisarzy, których czytać nie wypada, których czytanie to „obciach” (Coelho, Brown, Wiśniewski, Schmidt, Grochola, Szwaja czy cała masa poczytnych autorów).
Czytam, to co lubię i co sprawia mi przyjemność. I nie wstydzę się swoich gustów i sympatii. I bardzo cenię u innych odwagę przyznania się do tego, iż czytają także autorów, którzy są popularni, a nie tylko wybitni, bez dodawania, że to jedynie dla rozrywki i odprężenia po poważnej literaturze.

No i jeszcze jedno, najczęściej nie mamy najlepszego zdania o literackim guście tych, którzy czytają książki autorów, za którymi my nie przepadamy. Ale jeśli czytają książki autorów z tzw. niższej półki (to też bywa względne), których i my darzymy sympatią nie będziemy przecież kwestionować ich gustu, bo tym samym wystawilibyśmy sobie nie najlepszą oceną.
Ktoś kiedyś powiedział, że życie jest za krótkie na kiepskich powieści. Zgadzam się z tym. Zwłaszcza upływ czasu determinuje moje wybory. Szkoda byłoby mi dziś przeznaczać czas na czytanie, czegoś co mnie nuży i nudzi. Ale lubię też od czasu do czasu poczytać coś co porusza we mnie czułe struny, a czy jest to literatura ambitna, wybitna, czy też nie - szczerze mówiąc nie wiele mnie to obchodzi. Nie to ładne co ładne, ale to, co się komu podoba. I tego wszystkim życzę, aby każdy czytał co lubi i nie wstydził się swoich wyborów. No i nie można zapominać, że na świecie jest wielu zwolenników hamburgerów.