Z wizytą u Marii Dąbrowskiej (Warszawa, ul Polna 40)

Gabinet pisarki podczas świątecznych porządków

Kamienica na Polnej 40

Każdą wizytę w stolicy staram się wykorzystać do maksimum na odwiedzenie teatrów, wystaw i księgarń. Przy okazji kwietniowego koncertu udało mi się w końcu odwiedzić Muzeum Literatury Marii Dąbrowskiej, z czego bardzo się cieszę. Tutaj powstały Noce i dnie, powieść którą darzę ogromnym sentymentem. Za każdym razem, kiedy ją czytam odkrywam w niej coś nowego, z wiekiem też coraz bardziej zaczynam rozumieć główną bohaterkę, która kiedyś tak mocno irytowała.
Trafiłam akurat na świąteczne porządki. Przewodniczka oprowadzająca po „posiadłości” pisarki była mocno skonfundowana, bo to dywany zrolowane, firanki pościągane, mycie okien w toku. Niestety nie mogłam sobie pozwolić na przełożenie wizyty na inny termin, więc w drodze wyjątku zostałam zaproszona do środka. Pani przewodniczka (a może właściwiej byłoby napisać pani kustosz) nie na darmo pełni swoją rolę. Opowiada o Marii Dąbrowskiej i pamiątkach po pisarce z taką pasją i tak zachęcająco, że zaraz po powrocie zaczęłam poszukiwania kolejnych tomów Dzienników (do tej pory zgromadziłam

Gabinet Stempowskiego

jedynie dwa tomy powojenne). Mieszkanie przy ul. Polnej 40 w Warszawie trudno nazwać Muzeum, ot trzy pokoiki z łazienką i kuchnią, miejsce w którym Dąbrowska przeżyła 37 lat (od 1917 do 1954 roku). Kiedy w lutym chciałam je odwiedzić długo szukałam niepozornej kamienicy z wejściem od podwórka. Z niedowierzaniem patrzyłam na postępującą dewastację budynku, wyglądał, jakby od czasów wojny niewiele się tu zmieniło.  Podczas pierwszej próby odwiedzin odeszłam z kwitkiem. Tym razem miałam więcej szczęścia. Szczęścia, którego zabrakło, kiedy chciałam odwiedzić Stawiska - posiadłość Iwaszkiewiczów, tam przywitał mnie jedynie pilnujący posesji pies.

Akwarele Dąbrowskiej

Ale wracając do mieszkania Dąbrowskiej; poza bogatym księgozbiorem, licznymi pamiątkami w postaci zdjęć, bibelotów, grafik, obrazów, znajdują się tu pamiętające dawnych mieszkańców meble. Proste i skromne; stoły, kanapa, krzesła, biurka i regały. W gabinecie pisarki najciekawszym miejscem okazało się biureczko ze starą maszyną do pisania. Wyobrażałam sobie, jak stuka w klawisze prowadząc swoich bohaterów poprzez ciężkie zakręty losu. Nie jest chyba dla nikogo zaskoczeniem, iż pierwowzorem Agnieszki Niechcic była sama pisarka. Natomiast, o tym, że pierwowzorem Marcina Śniadeckiego był jej mąż nie miałam pojęcia, dowiedziałam się także o paru innych wzorach powieściowych postaci. Dąbrowska twierdziła, iż potrafi pisać jedynie o tym, co sama zna z autopsji.
Drugi pokoik był miejscem pracy Stanisława Stempowskiego

Odręczna notatka na drzwiach (2.10.44 r.)

kolejnego towarzysza życia poetki. Tutaj moją uwagę zwróciło zdjęcie, na którym oparty na dłoni przypomina mi jeden z najbardziej znanych wizerunków nobliwego Wiktora Hugo. Wśród tylu zdjęć pisarki, jej bliskich, Mariana Dąbrowskiego w mundurze legionisty najlepiej zapamiętałam zdjęcie, które skojarzyło mi się z Hugo.
W salonie poza sporej wielkości biblioteką (zresztą książki znajdują się w każdym pomieszczeniu) znajdują się własnoręcznie namalowane przez pisarkę akwarele. Było to kolejne zaskoczenie, ponieważ nie miałam pojęcia o tej dziedzinie aktywności artystycznej. Delikatne, pastelowe, kwiaty, owoce i pejzaże.
Na drzwiach mieszkania znajduje się kopia odręcznie napisanej kartki, którą zostawiła zmuszona opuścić mieszkanie po upadku powstania warszawskiego zawierająca prośbę o poszanowanie dobytku.

źródło

Mieszkanie Marii Dąbrowskiej to miejsce przytulne, ciepłe i klimatyczne, a indywidualne oprowadzanie powoduje, że nie czujemy się bezosobowo, jak w martwej przestrzeni muzeum, ale jak w domu u kogoś bliskiego. Aż chciałoby się zaparzyć herbatki i usiąść przy stoliczku z książką w dłoni, a najlepiej, żeby to były Noce i dnie.