Dowód Teatru Polonia w Gdańsku

Kilka już razy dałam na tym blogu wyraz swojemu rozczarowaniu spowodowanemu kondycją gdańskiego (a może nie tylko gdańskiego?) teatru. Jako osoba już nie młoda, mam szczęście (choć może to raczej nieszczęście - patrząc na moje oczekiwania) pamiętać złote lata Teatru Wybrzeże. Były to lata, w których grano spektakle, a nie eksperymentowano, w których dbano o słowo, treść i o widza. Dzisiejszy teatr niebezpiecznie przesuwa się w kierunku popkultury, masowości, komercyjności.

I oto dowiaduję się, że w Gdańsku powstaje pierwszy prywatny teatr impresaryjny. Prywatny teatr impresaryjny – to dopiero kojarzy się z komercją. Skoro prywatny – to musi na siebie zarobić, a skoro musi zarobić to musi przyciągnąć masowo (masowego?) widza, a skoro musi przyciągnąć to najlepiej czymś dostosowanym do poziomu intelektualnego widza zamożnego, bo w prywatnym teatrze bilety przecież nie są tanie. Czyli np. komedyjka w stylu May Day, albo Goło i wesoło.  

Tymczasem właściciel na pierwsze przedstawienie wybiera dramat amerykańskiego pisarza Dawida Auburn w znakomitej obsadzie aktorów Teatru Polonia Krystyny Jandy.

Idę, jak w dym i przyznaję, że idę na aktorów, a nie na sztukę, której ani autor, ani tytuł kompletnie nic mi nie mówią.

Idę też z obawami, pamiętam bowiem występy wielkich aktorów na prowincji (dla stołecznych aktorów Gdańsk był prowincją), którzy przyjeżdżali tu sobie pochałturzyć (pominę nazwiska milczeniem) i idę też z nadzieję, bo może wreszcie coś się ruszy, bo może Gdańsk dostanie swoją drugą szansę, a może i Teatr Wybrzeże czując na plecach oddech konkurencji zmieni swoją politykę.

Nowy Teatr mieści się w świetnym punkcie, bo z jednej strony blisko największych punktów komunikacyjnych, niemal w samym centrum miasta, w budynku NOT-u, w którym znajduje się także restauracja (częsta bolączka teatrów to brak zaplecza gastronomicznego), choć z drugiej strony mieści się w pobliżu tzw. „wielkiej dziury wstydu”. Przed budynkiem od paru już lat znajdują się wielkie wykopy, otoczone oklejonym plakatami drewnianym płotem, w okolicy znajduje się sypialnia dla bezdomnych, a w bezpośrednim sąsiedztwie sklep Biedronka.

Po widowni nie spodziewałam się wiele dobrego, pamiętam ją z czasów występów z lat osiemdziesiątych (głównie kabaretowych, ale nie tylko). Tymczasem nie jest źle, krzesła ustawiono kaskadowo, więc nie ma problemu z widocznością, sala sprawia dość kameralne wrażenie, akustyka jest niezła. Siedziałam w szóstym rzędzie, który jest o jakiś metr wyżej nad rzędami wcześniejszymi i miałam wrażenie, że scenę mam na wyciągnięcie ręki.  Dodatkowo przed spektaklem oraz w antrakcie widzowie zostali poczęstowani napojami (w tym wyskokowymi) oraz muzyką na żywo z fortepianu.

Dowód opowiada historię rodziny matematycznych geniuszy, w której pragmatyzm miesza się z naukowym szaleństwem. Na scenie widzimy taras wiejskiego amerykańskiego domku oraz fragment salonu. Tutaj rozgrywa się akcja sztuki. Catherine (Maria Seweryn) decyduje się zrezygnować ze studiów, aby zamieszkać z chorym ojcem Robertem (Andrzej Seweryn). Genialny profesor matematyki cierpi na poważną chorobę psychiczną i wymaga stałej opieki. Clare druga z córek profesora (Joanna Trzepiecińska) pojawia się dopiero po śmierci profesora i roztacza przed siostrą wizję szczęśliwego i spokojnego życia u boku jej i jej przyszłego męża. Chce zabrać ze sobą siostrę i zapewnić jej opiekę, gdyż podejrzewa u niej początki choroby psychicznej. W domku profesora pojawia się także od czasu do czasu jego były student Hal Dobbs (Paweł Ciołkosz), początkowo przychodzi do profesora, a po jego śmierci, porządkuje jego papiery w poszukiwaniu dowodu, nad którego odkryciem pracował profesor przez ostanie lata. Hal zdobywa zaufanie Catherine i otrzymuje od niej ów poszukiwany dowód. I nagle pojawia się wątpliwość, kto jest autorem dowodu; ojciec, czy córka, która odziedziczyła matematyczny geniusz.

Sztuka pokazuje trudne relacje między apodyktycznym ojcem a poświęcającą swoje ambicje dla opieki na nim córką. Pokazuje też, jak genialny umysł, który potrafi osiągać tak wiele nie jest w stanie dać szczęścia ani jego właścicielowi ani jego bliskim. Pokazuje opłakane skutki obłędu, który niszczy życie najbliższych; córki, która podjęła się bezpośredniej opieki nad ojcem i córki która podjęła się trudu sfinansowania tej opieki.

Nie da się ukryć, że większość osób przyszła na spektakl ze względu na pana Andrzeja Seweryna. Dowód jest pierwszą sztuką, w jakiej wystąpił w Polsce po 28 latach nieobecności w kraju, po latach grania w paryskiej Comedie Francaise. Aktor, który do tej pory grał wyłącznie w repertuarze klasycznym, grając pierwszoplanowe role, wystąpił tu w roli współczesnej i to roli niewielkiej. W pierwszym akcie pan Seweryn występuje zaledwie w jednej scenie, a potem już tylko przemyka się przez scenę. Częściej pojawia się w drugim akcie, ale i tam nie przyćmiewa pozostałych wykonawców, oddając im pole do popisu. Dyskretnie usuwa się w cień. Moim zdaniem jego rolą było przyciągnięcie widowni i to zadanie spełnił wyśmienicie, sala była zapełniona do ostatniego krzesełka. Andrzej Seweryn był tutaj partnerem dla swej córki (i dwójki pozostałych aktorów), jego gra, niezła, ale trochę statyczna i trochę na uboczu pozwalała wykazać się córce. Maria Seweryn pokazała w tej sztuce całe bogactwo swoich możliwości. Podobnie, jak jej mama (Krystyna Janda) gra żywiołowo, w sposób, który ja nazywam rozemocjonowanym, rozedrganym. Przynajmniej tak grała w Dowodzie. Nie miałam okazji oglądać jej w innych przedstawieniach. Ten sposób gry bardzo dobrze pasował do postaci Catherine; genialnej matematyczki, która poświęciła kilka lat życia na to, aby nie oddać ojca do zakładu, która sama zaczyna popadać w obłęd, kiedy jej zaufanie zostało zawiedzione. Bardzo podobała mi się także postać zagrana przez panią Joannę Trzepiecińską. Tę aktorkę oglądałam już w Warszawskiej Romie w roli Agnieszki Osieckiej w przedstawieniu Zabawki pana Boga i byłam jej grą zafascynowana. I tym razem pani Joanna udowodniła, że jest dobrą aktorką. Grała tę z pozoru nieczułą córkę, bardziej pragmatyczną, rzeczową, a jednak grała w sposób, który bronił postać Clare przed takim właśnie zaszufladkowaniem. No i jeszcze trzeba wspomnieć o bardzo dobrze zagranej postaci Hala przez (przyznaję) zupełnie mi nieznanego aktora. Jego gra nie przypominała gry, był bardzo naturalny, trochę naiwny, trochę podstępny, trochę szczery, trochę obłudny, taki co to raz wzbudzał naszą sympatię, aby za chwilę budzić zdziwienie. Spektakl mi się podobał głównie z powodu gry aktorów, nie mam zastrzeżeń do scenografii; prostota sprawdza się najlepiej. Sama sztuka nie jest może zła, ale mam zastrzeżenie do potraktowania jej w sposób nieco tragikomiczny (przez dodanie pewnych zachowań wymuszających wybuchy śmiechu na widowni). Myślę, że przez to mogło umknąć jej główne przesłanie (granice poświęcenia, dziedziczenie szaleństwa, samotność geniusza, zaufania i braku zaufania w miłości). Ale to oczywiście moja opinia.

Mnie sprawiło dużą przyjemność obejrzenie tak dobrze grającej czwórki aktorów. Natomiast bardzo chętnie obejrzałabym coś bardziej teatralnego w nowym teatrze w Gdańsku, z którym nie ukrywam wiążę duże nadzieje.

Moja nieprofesjonalna ocena gry aktorskiej 5,5/6, całości 4,5/6 Zdjęcia pochodzą z internetu- zakaz fotografowania podczas przedstawienia, a sam moment ukłonów był tak szybki, że nie zdążyłam wyciągnąć aparatu, chcąc wcześniej dać brawa aktorom.  Znowu jakieś problemy techniczne :(